همه چیز درباره مصرف، طرز تهیه و خواص خاکشیر و تخم شربتی

خاکشیر و تخم شربتی دو دانه خوراکی محبوب ایرانیان در فصل‌های گرم سال هستند. از این دو در تهیه شربت‌های خوشمزه و خنک تابستانی استفاده می‌کنند تا علاوه‌بر پایین آوردن دمای بدن در روزهای گرم، از دیگر خواص خاکشیر و تخم شربتی نیز بهره‌مند شوند.

فواید خاکشیر و تخم شربتی در درمان بسیاری از بیماری‌ها و ناراحتی‌های بدن مشخص می‌شود که درمان یبوست، کبد چرب و جوش صورت تنها تعدادی از آن‌ها است. در این مقاله با بررسی خاصیت خاکشیر و تخم شربتی، اطلاعات مهمی درباره این دو دانه ارزشمند به‌دست می‌آورید. پس همراهمان بمانید.

معرفی خاکشیر و تخم شربتی

قبل از پرداختن به خواص خاکشیر و تخم شربتی، بهتر است کمی بیشتر با آن‌ها آشنایی پیدا کنیم. خاکشیر و تخم شربتی هر دو از گیاهان خودرو هستند که در دشت‌ها و محیط‌های خنک تابستانی می‌رویند.

تخم شربتی که به نام‌های بادروج، تره خراسانی، اوقیمن، حوک، بورنگ، صرایرا، بادروج و ابیض نیز شهرت دارد، گیاهی یک ساله است که در اوایل بهار می‌روید. این گیاه ساقه‌ای مربع شکل و گل‌های مایل به قرمز دارد. برگ و تخم‌های آن نیز از ریحان ریزتر است.

خاکشیر یا خاکشی نیز یک گیاه خودرو یک تا دو ساله است که در دسته گیاهان شب بو قرار می‌گیرد. این گیاه تخم ریزی دارد که به دو رنگ قرمز و قرمز متمایل به قهوه‌ای دیده می‌شوند. گیاه تخم شربتی منبع غنی از آهن است و به ‌دلیل داشتن طبعی گرم و خشک، برای پاکسازی شریان‌ها و کاهش فشار خون مورد استفاده قرار می‌گیرد. خاکشیر نیز به ‌دلیل ظرفیت چند برابری خود در جذب آب، به‌عنوان معروف‌ترین دانه در تامین آب مورد نیاز بدن شهرت دارد.

خواص خاکشیر

برخلاف باور عموم مردم، خواص خاکشیر و تخم شربتی محدود به رفع تشنگی نیست. خاکشیر با جذب آب در دستگاه گوارش، آب مورد نیاز بدن را تامین می‌کند و تا مدتی طولانی، احساس تشنگی فرد را از بین می‌برد. بااین‌حال این دانه فواید دیگری نیز دارد. مثلا خاکشیر با کاهش دمای بدن در ماه‌های گرم سال، از گرمازدگی افراد جلوگیری می‌کند. همچنین با افزایش حرکات روده و عمل کردن به‌عنوان یک ملین، در درمان یبوست و اسهال موثر است.

از دیگر ویژگی‌های خاکشیر، داشتن خاصیت دیورتیک است که به دفع تمامی سموم بدن کمک می‌کند. بیشترین اثر مصرف خاکشیر نیز در بهبود عملکرد کبد و درمان کبد چرب به‌چشم می‌خورد. اختلال در عملکرد کبد، یکی از دلایل به‌وجود آمدن شوره سر است. بنابراین مصرف این دانه و بهبود عملکرد کبد، در درمان شوره سر نیز موثر است.

یکی دیگر از فواید خاکشیر و تخم شربتی، درمان سرماخوردگی است. خاکشیر با داشتن خاصیت ضد باکتریایی و ضد ویروسی، از بدن در برابر این بیماری محافظت می‌کند. همچنین مصرف یک لیوان خاکشیر برای رفع تب سرماخوردگی نیز مفید است.

دو فایده مهم دیگر خاکشیر درمان جوش‌های صورت و افزایش وزن است. مصرف این خوراکی در ترکیب با عرق شاه تره، عرق کاسنی و عرق بیدمشک، به درمان جوش‌های صورت و شفافیت و درخشندگی آن کمک می‌کند. علاوه‌بر این، مصرف روزانه یک لیوان شیر به‌همراه خاکشیر به‌صورت ناشتا می‌تواند به افراد لاغر کمک کند که وزن خود را افزایش دهند.

خواص تخم شربتی

در ادامه معرفی خواص خاکشیر و تخم شربتی، به بررسی فواید تخم شربتی می‌رسیم. تخم شربتی خنک‌کننده طبیعی بدن است که استفاده از آن مانند خاکشیر برای رفع عطش، خستگی و گرمازدگی در روزهای گرم سال رواج دارد. با وجود این، این ماده نیز خواص و فواید دیگری دارد.

دانه‌های تخم شربتی خاصیت ژلاتینی دارند و آب زیادی را در خود ذخیره می‌کنند. این قابلیت باعث شده است تا علاوه‌بر رفع احساس تشنگی، اشتهای کاذب فرد نیز کنترل شود. به‌همین دلیل شاهد استفاده فراوان از تخم شربتی در ماه رمضان هستیم.

تخم شربتی سرشار از آنتی اکسیدان‌های مفید است که خواص ضد التهانی و ضد سرطانی دارند. به‌همین دلیل مصرف آن برای حفظ و بهبود سلامتی سیستم گوارشی، کبد و پوست مفید است. همچنین این ماده به افرادی که یبوست و اسید معده بالایی دارند، کمک می‌کند تا علاوه‌بر کاهش استرس و اضطرابشان، به‌طور طبیعی درمان شوند.

از دیگر خواص درمانی این گیاه می‌توان به کاهش سطح قند خون اشاره کرد. بیماران مبتلا به دیابت نوع دو با مصرف تخم شربتی می‌توانند قند خون خود را کاهش دهند. همچنین مصرف آن قبل از غذا، از بالا رفتن قند خون جلوگیری می‌کند.

از طرفی تخم شربتی می‌تواند با کاهش سطح کلسترول خون، به بیمارهای فشارخونی و افرادی که از ناراحتی قلبی رنج می‌برند، کمک کند. ورزشکاران و افرادی که به‌دنبال لاغری هستند نیز از تخم شربتی برای کاهش وزن و عضله‌سازی استفاده می‌کنند.

فواید مصرف خاکشیر و تخم شربتی

همان‌طور که در توضیح خواص خاکشیر و تخم شربتی گفتیم، این دو دانه گیاهی فواید بسیاری زیادی برای بدن دارند. از جمله مهم‌ترین آن‌ها باید به موارد زیر اشاره کنیم:

• از شناخته شده‌ترین فواید خاکشیر و تخم شربتی، رفع تشنگی است. این دو با ویژگی جذب آب بالا، آب مورد نیاز بدن فرد را تامین کرده و از کم آب شدن بدن و تشنگی جلوگیری می‌کنند.
• خاکشیر و تخم شربتی به ‌دلیل خواص خنک‌کننده خود در تابستان و دیگر روزهای گرم سال، دمای بدن فرد را کاهش می‌دهند. به این ترتیب از گرمازدگی و ناراحتی در فصول گرم جلوگیری می‌کنند.
• این دو دانه گیاهی یک منبع طبیعی ذخیره‌سازی آب و الکترولیت‌ها هستند. به‌همین دلیل با جبران طبیعی الکترولیت‌های از دست‌رفته در فعالیت‌های روزانه، به حفظ هیدراتاسیون بدن کمک می‌کنند.
• خاکشیر به‌ دلیل داشتن خواص ضد باکتریال و ضد ویروسی از بدن در برابر بیماری‌ها و عفونت‌های مختلف از جمله مشکلات تنفسی محافظت می‌کند.

موارد منع مصرف خاکشیر و تخم شربتی

با وجود تعداد بالای خواص خاکشیر و تخم شربتی، مصرف این شربت برای تمامی افرادی گزینه خوبی به‌نظر نمی‌رسد. از جمله افراد زیر که باید از مصرف آن خودداری کنند،

• کودکانی که زیر 5 سال سن دارند با مصرف این شربت ممکن است مشکل سلامتی پیدا کنند.
• افرادی که این شربت را به‌صورت مستمر و بیش‌ازحد مصرف می‌کنند، امکان دارد مشکلاتی مانند کاهش بینایی، ضعف و بی‌حالی را تجربه کنند.
• بیماران و افرادی که داروهای خاص مصرف می‌کنند، بهتر است برای جلوگیری از تداخل دارویی، با پزشک خود مشورت کنند.
• مصرف تخم شربتی برای افراد مبتلا به اختلالات هورمونی، مجاز نیست.
• مصرف تخم شربتی به‌ دلیل ایجاد تغییر در سطح استروژن بدن، برای مادران باردار یا شیرده مناسب نیست.

مقایسه خواص خاکشیر و تخم شربتی

شباهت فواید و خواص خاکشیر و تخم شربتی، ممکن است شما را تا حدودی گیج کرده باشد. بنابراین جدول زیر کمک می‌کند تا این دو گیاه را بهتر باهم مقایسه کنید.

ویژگی‌ها و فواید	تخم شربتی	خاکشیر
رفع تشنگی	دارد	دارد
رفع گرمازدگی	دارد	دارد
حفظ هیدراتاسیون بدن	دارد	دارد
سم زدایی	دارد	دارد
ضد باکتری و ضد ویروس	ندارد	دارد
لاغر کنندگی	دارد	ندارد
چاق کنندگی	ندارد	دارد
بهبود جوش صورت	ندارد	دارد
بهبود شوره سر	دارد	دارد

نحوه مصرف خاکشیر و تخم شربتی

اگر به علت فواید خاکشیر و تخم شربتی تصمیم به تهیه این دو گرفته‌‌اید، باید نحوه مصرف آن‌ها را بدانید. برای این منظور باید آن‌ها را با آب، شیر، شربت و دیگر مایعات ترکیب کنید. متداول‌ترین و محبوب‌ترین شیوه مصرف، ترکیب خاکشیر و تخم شربتی با شربت است. شما می‌توانید خاکشیر یا تخم شربتی را به هر شربتی که دوست دارید اضافه کنید. یکی از روش‌های محبوب و متداول تهیه این شربت‌ها به شرح زیر است:

• تخم شربتی و خاکشیر دارای ریگ هستند. بنابراین قبل از هرکاری آن‌ها را با چندبار آبکشی و جابه‌جا کردن در کاسه‌های مختلف، تمیز کنید. این دانه‌ها سبک هستند بنابراین انتقال آن‌ها از یک کاسه به کاسه دیگر کمک می‌کند تا ریگ‌ها در ته ظرف ته‌نشین شوند. توجه داشته باشید اگر در این مرحله تخم شربتی را زیاد در آب نگه دارید، حجم زیادی پیدا می‌کند.
• یک لیوان شکر را با نصف پیمانه آب روی حرارت قرار دهید و مدام هم بزنید تا شکر کاملا در آب حل شود. سپس کمی گلاب یا زعفران و هل را به‌دلخواه خود به مایع شربت اضافه کنید و با خاموش کردن اجاق، اجازه دهید خنک شود.

• خاکشیر، تخم شربتی یا ترکیبی از این دو را در پارچ مورد نظرتان بریزید و شهد شربت را به آن اضافه کنید. با اضافه‌کردن آب، شیرینی آن را نسبت به ذائقه خود متعادل کنید. سپس به‌دلخواه خود کمی آبلیمو، بیدمشک یا هر عرق دیگر را به آن اضافه کنید و هم بزنید.
• شربت را درون یخچال بگذارید تا در زمان سرو خنک باشد. موقع مصرف شربت آن را هم بزنید تا خاکشیر یا تخم شربتی ته‌نشین شده در کل پارچ مخلوط شود.

نکاتی برای انتخاب خاکشیر و تخم شربتی مناسب

انتخاب خرید خاکشیر و تخم شربتی مانند هر محصول دیگری، باید با دقت همراه باشد. مهم‌ترین نکته‌ای که باید به آن توجه کنید، تازه بودن این گیاه و طریقه نگهداری از آن است. تخم شربتی اگر کهنه باشد یا در جای گرمی نگهداری شده باشد، خاصیت ژلاتینی خود را از دست می‌دهد و حجم پیدا نمی‌کند. از آن‌جایی که پاک‌کردن خاکشیر و تخم شربتی سخت است، بهتر است در زمان خرید توجه کنید تا دانه‌ها کمترین مقدار ممکن از ریگ، شن و ساقه و برگ گیاه را داشته باشند.

سوالات متداول

چطور با مصرف تخم شربتی لاغر شوم؟

هر روز در حالت ناشتا، یک لیوان تخم شربتی را مقداری عسل و آبلیمو مصرف کنید تا در طول روز احساس سیری کنید. این شربت به دفع بهتر نیز کمک می‌کند.

مصرف خاکشیر و تخم شربتی چطور به رفع احساس تشنگی کمک می‌کند؟

خاکشیر و تخم شربتی به دلیل داشتن ویژگی جذب کنندگی آب، تا چندبرابر حجم خود آب ذخیره می‌کنند. بنابراین با تامین آب مورد نیاز سیستم گوارشی، از تشنگی فرد جلوگیری می‌کنند.

طریقه مصرف خاکشیر برای درمان کبد چرب چگونه است؟

روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارد که ساده‌ترین آن‌ها، جوشاندن دو قاشق غذاخوری خاکشیر با دو لیوان آب و مصرف آن به‌صورت ناشتا است. مطالعه این مقاله را نیز پیشنهاد می کنیم.

سخن نهایی

کمتر خانواده ایرانی وجود دارد که در روزهای گرم سال به‌سراغ شربت خاکشیر و تخم شربتی نرود. این نوشیدنی‌ها که معجزه‌ای برای رفع گرمازدگی و تشنگی در این مواقع از سال هستند، با فواید متعدد خود که در این مقاله توضیح دادیم، نقش مفیدی در سلامت بدن ایفا می‌کنند.

علاوه‌بر ویژگی‌های شناخته شده این دو گیاه در حفظ هیدراتاسیون بدن، می‌توان به خواص دیگر آن‌ها از جمله سم‌زدایی، ضد عفونت و ضد التهاب، ضد ویروس و ضد باکتری بودن اشاره کرد. خواص خاکشیر و تخم شربتی در درمان بسیاری از مشکلات و بیماری‌ها از جمله کبد چرب، سرماخوردگی و آکنه‌های پوستی مورد توجه قرار گرفته است.